Καθησυχαστικά είναι τα συμπεράσματα αναδρομικής μελέτης, η οποία καταγράφει τις περιπτώσεις ασθενών, που υποβλήθηκαν σε μη καρδιολογικό χειρουργείο μετά από τοποθέτηση stent (JAMA).
Πρόκειται για την μεγαλύτερη σχετική μελέτη, η οποία κατέγραψε την πορεία του συνόλου των ασθενών (41.989 ασθενείς), που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση κατά την διετία μετά από τοποθέτηση stent (47,6% φαρμακοεκλύοντος, 52,4% συμβατικού stent) στην βάση δεδομένων του δημόσιου συστήματος στις Η.Π.Α. (Veterans Affairs, Centers for Medicare and Medicaid Services). Κατά τις 30 ημέρες μετά το χειρουργείο κατεγράφησαν τα εξής μείζονα συμβάματα: 1.170 μη θανατηφόρα εμφράγματα ή επεμβάσεις επαναιμάτωσης και 141 θανατηφόρα εμφράγματα σε σύνολο 669 θανάτων.
Η επίπτωση κάποιου μείζονος συμβάματος ήταν μεγαλύτερη κατά τις πρώτες 6 εβδομάδες (11,6%), μειωνόταν στο διάστημα από 6 εβδομάδες έως 6 μήνες (6,4%) και ήταν ακόμα μικρότερη στα διαστήματα 6 μήνες έως 1 έτος (4,2%) και κατά το δεύτερο έτος (3,5%). Ασθενείς με συμβατικά stent είχαν μεγαλύτερη επίπτωση συμβαμάτων (5,1% συγκριτικά με 4,3% σε ασθενείς με φαρμακοεκλύοντα stent, p<0,001), πιθανότατα επειδή ήταν αρκετά πιο ηλικιωμένοι και με περισσότερα συνοδά νοσήματα.
Οι παράγοντες που επέδρασαν στην επίπτωση μείζονος συμβάματος σε πολυπαραγοντική ανάλυση ήταν ο επείγων χαρακτήρας του χειρουργείου, παρουσία εμφράγματος κατά τους 6 μήνες που προηγήθηκαν και αυξημένος δείκτης συνολικότερου καρδιακού κινδύνου.
Τα αποτελέσματα της αναδρομικής αυτής μελέτης δεν υποστηρίζουν την σημερινή πρακτική αναβολής ενός μη καρδιολογικού χειρουργείου για το διάστημα πέραν των 12 μηνών μετά την τοποθέτηση φαρμακοεκλύοντος (drug-eluting, DES) stent (Circulation, 2007). Φαίνεται πως οι πρώτοι 6 μήνες είναι οι πλέον επικίνδυνοι για μείζονα συμβάματα, ανεξάρτητα αν τοποθετήθηκε συμβατικό stent ή stent με φάρμακο, οπότε θεωρείται λογικό να αναβάλλεται ένα μη επείγον χειρουργείο σε χρόνο μετά το πρώτο εξάμηνο. Όπως προτείνεται στο editorial (που συνοδεύει την μελέτη) καλό είναι επείγοντα χειρουργεία μικρού αιμορραγικού κινδύνου να γίνονται υπό διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή (ή έστω ασπιρίνη), όταν διενεργούνται σε διάστημα μικρότερο του εξαμήνου από την εμφύτευση stent με φάρμακο. Όταν ο αιμορραγικός κίνδυνος είναι μεγάλος μπορεί να διακοπεί η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή, με “γέφυρα” χορήγηση αναστολέων ΙΙb/IIIa ή καγκρελόρης. Οι πλέον επικίνδυνες περιπτώσεις είναι τα χειρουργεία εντός των πρώτων 6 εβδομάδων, με συχνότερο χρονισμό εμφάνισης θρομβώσεως του stent την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα.