Ο Ευτύχιος Βορίδης για το “Καρδιά: Έμαθες; Σώθηκες!”

Η ομιλία του ομότιμου καθηγητή Κου Ευτύχιου Βορίδη στην παρουσίαση του βιβλίου του επεμβατικού καρδιολόγου Κου Βασίλη Σπανού:

“Το καρδιά έμαθες και σώθηκες του κ. Σπανού με έκανε να ξαναδώ διαφορετικά αλλά και αισιόδοξα το τι κυβερνάει την Ιατρική.

Ο ρόλος του ασκούντος το επάγγελμα ιατρού είναι κατά τεκμήριο σαφώς τυποποιημένος. Ανάκριση, εξέταση, διάγνωση, και συνταγογράφηση ή επέμβαση. Παρά όμως την δήθεν τυποποίηση, η εφαρμογή των ανωτέρω δεν αρκεί πάντα να μας δώσει την ικανοποίηση ότι έχουμε ανακουφίσει τον ασθενή μας. Η καλύτερη απόδειξις τούτου είναι ότι τον βλέπουμε συχνά αναμένοντα εις το σαλόνι του ιατρείου μας. Εν ολίγoις η σχέση μας συνθέτει εικόνα τριμελούς οικογενείας μεταξύ ιατρού, ασθενούς και της νόσου με τα μέλη να ανταλλάσουν ειδήσεις. Αλλάζουμε κάτι,ηρεμούμε και κανονίζουμε νέα συνάντηση. Όλα δηλώνονται άριστα αλλά όχι και στην πράξη, διότι συχνά δεν επιμένουμε να αξιοποιήσουμε και να ενημερωθούμε για τις ικανότητες σώματος και μυαλού. Αν όμως  τα αξιοποιούσαμε, θα καταπολεμούσαμε σωρεία συμπτωμάτων η ακόμη και νόσων.

Η καλλιέργεια των γνώσεων μας επιτρέπει να εκτονώσουμε αίτια, να μειώσουμε υποτροπές και να δημιουργήσουμε τείχη που προστατεύουν από την νόσο. Ας στραφούμε προς ένα πολύ απλό παράδειγμα.Οι θεραπευτικές προσπάθειες κατά της χοληστερόλης, του δευτερογενούς διαβήτου και της υπέρτασης απασχολούν πολλά εκατομμύρια ανθρώπων που δαπανούν τεράστια ποσά για να προστατευθούν από καρδιαγγειακά νοσήματα. Εν τούτοις, εις την πραγματικότητα, η μείωση κίνδυνου είναι σχετική, υπάρχουν παράλληλα καλά, αλλά και παρενέργειες και δεν θεραπεύονται στο σύνολο τους τα αίτια των νόσων. Η προσπάθεια να καταπολεμηθούν τα αίτια ενδέχεται να καταστήσει περιττή την προαναφερθείσα θεραπεία. Για παράδειγμα η μείωση της κατανάλωσης θερμίδων κατά 30% αυξάνει την διάρκεια της ζωής κατά 20%. Η μείωση του σωματικού βάρους, η βελτίωση του είδους της τροφής και η σωματική άσκηση, μπορούν να αλλάξουν το παν. Ένας αριθμός είναι αποκαλυπτικός. Καθημερινή σωματική άσκηση διάρκειας 30 λεπτών μειώνει κατά 40% τους κινδύνους αναπτύξεως καρκίνων, Alzheimer και καρδιαγγειακών νόσων.  Αλλά και τα ανωτέρω δεν είναι το παν. Ο άνθρωπος έχει περιθώριο να διαφυλάξει την υγεία του με την επιλογή φυσικών μεθόδων, και τούτο διότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι συσκευή ακριβείας, που απαιτεί για να αποδώσει πλήρη ισορροπία. Ένας σημαντικότατος παράγων είναι η σίτιση. Φαντασθείτε τι θα είχε συμβεί, αν γεμίζατε το ντεπόζιτο του αυτοκινήτου σας με Diesel αντί βενζίνης. Ακριβώς ότι συμβαίνει όταν υποσιτιζόμεθα ή υπερσιτιζόμεθα.

Αλλά ας αλλάξουμε θέμα: Υπάρχουν νοσήματα που δεν απαιτούν θεραπεία, όπως η γρίπη που πορεύεται αφ΄ εαυτής  και εδώ ζητείται λογική. Όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν πλείστοι άνθρωποι που είναι πολυφάγοι και παμφάγοι. Λίγοι όμως γνωρίζουν, ενώ θα έπρεπε να το γνωρίζουν, ότι καλό ανακοπτικό της ορέξεως είναι 2-4 κομμάτια μαύρη σοκολάτα πριν από το φαί. Το ίδιο ισχύει και για το άσπρο του αυγού. Mεγάλη συμβολή εις την υγείαν έχει και το περπάτημα και τούτο διότι κατά την ανάπαυση η καρδιακή συχνότητα του περιπατητή είναι χαμηλή και τούτο συμβάλλει εις την μακροβιότητα. Παράδειγμα και η κυανή φάλαινα που ζει περί τα 130 χρόνια, με 8 σφυγμούς το λεπτό όταν είναι στην επιφάνεια και 4 εις τον βυθό. Μεγάλη επίσης σπουδαιότητα για την υγεία έχει και η διάρκεια αλλά και το είδος του ύπνου. Φαίνεται ότι όριο ασφάλειας είναι το 7ωρο, αλλά υπό τον όρο ο ύπνος να μην διακόπτεται, διότι τότε υποβοηθείται η κατάθλιψις και οι καρδιαγγειακές ανωμαλίες. Η νυχτερινή δραστηριότης έχει συχνά ως συνέπεια την ανάπτυξη διαβήτου, παχυσαρκίας, υπερτάσεως και συνεπώς πρόκληση καρδιαγγειακών επιπλοκών. Συζήτηση υπάρχει για το περίφημο jet lag των γεωγραφικών μετακινήσεων, που οδηγεί σε κίνδυνον λόγω των ανωμαλιών της μελατονίνης. Χωρίς να συγκαλύπτεται ανάγκη διακωμωδήσεως, φαίνεται πως και η αφόδευσις ενέχει κινδύνους παρά το ότι στην εποχή μας γίνεται με άτομα ενθρονισμένα. Έρευναι όμως εις τις Η.Π.Α και την Ιαπωνία απέδειξαν πως πρέπει να αφοδεύουμε διπλωμένοι και όχι καθιστοί διότι ελευθερώνεται έτσι η έξοδος της κένωσης και δεν απαιτείται προσπάθεια που ενέχει κίνδυνο λόγω πρόκλησης υπερτάσεως. Βεβαίως δεν υπάρχουν πλέον τουρκικά αποχωρητήρια, και έτσι θα πρέπει να βάζουμε τα χέρια μας κάτω από τους μηρούς μας, για να ευθειαστεί η έξοδος.

Συνολικό συμπέρασμα είναι πως η σωματική δραστηριότητα είναι βασικό όπλο για την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος. Είπαμε ήδη ότι 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας ημερησίως μειώνουν έως και 40% τον κίνδυνο θανάτου από την καρδιά, αλλά και από καρκίνο και Alzheimer. Ο αριθμός αυτός αποκαλύπτει μια υποχρέωση για την υγιεινή ζωή, όπως και το να σώζουμε τα δόντια μας με το πλύσιμο τους. Γι αυτό είναι απαραίτητο να προσπαθούμε να αξιοποιούμε την ικανότητα τόσο του σώματος μας όσο και του μυαλού μας. Εκτός από την ιατρική ο μέγας προστάτης είναι το εγώ μας, που καλλιεργεί την αρμονία. Στο εσωτερικό μας ευρίσκονται πηγές όχι μόνο για άμυνα αλλά και για να νικήσουμε τα γεράματα. Διαθέτουμε μέσα μας κύτταρα που άμα τα καλλιεργήσουμε όπως πρέπει προσφέρουμε πάμπολλα στη ζωή. Χρειάζεται όμως να μαθαίνουμε, γιατί όπως έλεγε και ο Σωκράτης αρετή είναι η γνώση.

Αλλά οι φιλοσοφικές αυτές θεωρίες δεν έχουν ακόμη επαρκή εφαρμογή και η συνέπεια είναι ότι ακόμη υπάρχει σημαντική καρδιαγγειακή νοσηρότης που απαιτεί ιατρικήν παρέμβαση, αλλά με βοήθεια από την γνώση των αιτιών και των μορφών της παρεμβάσεως, την σπουδαιότητα της εκπαιδεύσεως του κοινού για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, όπως τονίζει ο κύριος Βασίλης Σπανός με το σύγγραμμα Καρδιά έμαθες και Σώθηκες.

Η εξειδίκευση του τον διατήρησε ως αποδοτικόν καρδιολόγο και τούτο διότι σε πρακτική διατύπωση επεμβατικός καρδιολόγος σημαίνει όχι χειρουργός καρδιάς. Το γεγονός αυτό, τεκμηριώνει και το τέλος του βιβλίου που έχουμε την τιμή και την χαρά να παρουσιάζουμε: καρδιά έμαθες και έτσι ξέφυγες και σώθηκες από την εγχείρηση.

Το βιβλίο δεν απευθύνεται ειδικά προς καρδιολόγους αλλά γενικότερα προς ιατρούς. Πέραν τούτου όμως και προς το γενικό κοινό όπως φανερώνει η φράσις “συσσώρευσις αιμοπεταλίων που είναι κύτταρα του αίματος”. Γενικότερα το βιβλίο αναλύει αριστοτεχνικά και με εκπληκτική συγγραφική ικανότητα τα προβλήματα, τις λύσεις, τις αμηχανίες και τους στόχους της επεμβατικής θεραπείας για τα νοσήματα των αρτηριών που θέτουν σε κίνδυνο την καρδιά και την υγείαν του ανθρώπου και την αισιόδοξη προσδοκία του αποτελέσματος. Όλα αναπτύσσονται με εντυπωσιακή αντικειμενικότητα αλλά και με εξίσου εντυπωσιακή σαγηνευτική τέχνη του λόγου δηλαδή του Ελληνικού λόγου. Ενδεικτικά αναφέρω πόσο με γοήτευσε η φράσις: “Η στεφανιογραφία είναι επώδυνος, αλλά όχι περισσότερο από την αιμοληψία, που γίνεται για μια απλή εξέταση αίματος”. Επίσης εντυπωσιάζει η πλήρης επιτυχία του στόχου του συγγραφέως που υπόσχεται ότι η γνώσις ενεργεί ως θεραπεία και πράγματι η τελειότης της ενημερώσεως προάγει τον αναγνώστη σε πλήρη γνώστη, επίτευγμα πραγματικά σπάνιο.

Σοφότερος γίνεται κανείς μετά την ανάγνωση του κεφαλαίου επί των κινδύνων της χειρουργικής θεραπείας και του κόστους του by pass σε θανάτους, εγκεφαλικές αναπηρίες, νεφρικές βλάβες και δυσχερώς ιάσιμα τραύματα. Εξίσου σαφής είναι η ανάλυσις των συνεπειών του by pass παρουσία καρδιακής δυσλειτουργίας. Ο συγγραφέας καταλήγει τονίζοντας ότι το by pass είναι λύση ανάγκης. Τέλος σαν απόδειξη της αντικειμενικότητας του συγγραφέως είναι η κατάληξις ότι το by pass υποκαθιστά την αγγειοπλαστική επί βλαβών του στελέχους της αριστεράς στεφανιαίας αρτηρίας. Εντύπωση ωσαύτως προκαλεί η ειλικρίνεια του κ. Σπανού με την αναγνώρισην της επιτυχίας της φαρμακευτικής προφυλάξεως που δεν είναι παρά η επιβεβαίωσις της υπάρξεως ερωτικής σχέσεως μεταξύ του επεμβατικού συγγραφέως και της αλήθειας, αλλά και της ευχής του για την διαφύλαξη της υγιούς καρδιάς, που αποκαλύπτει τόσον την ειλικρίνεια του όσο και το πόσο αδιαφορεί για το συμφέρον του.

Μόνον θαυμασμό για τον επεμβατικό καρδιολόγο παράγει το χαριτωμένο αλλά και σοφό αυτό σύγγραμμα. Έτσι επιτυγχάνεται το να σωθούμε μαθαίνοντας”.